کمیته امداد در آینه آمار؛ نگاهی به ابعاد حمایتی و اقتصادی بزرگترین نهاد مردمی کشور
به گزارش نازیلا رضائی خبرنگارِ خبرنگار روز| سید مرتضی بختیاری، در نشست با خیرین در گنبدکاووس تأکید کرد که نزدیک به ۳۴ درصد سالمندان ایران به طور مستقیم از خدمات این نهاد بهرهمند میشوند؛ آماری که به...
به گزارش نازیلا رضائی خبرنگارِ خبرنگار روز| سید مرتضی بختیاری، در نشست با خیرین در گنبدکاووس تأکید کرد که نزدیک به ۳۴ درصد سالمندان ایران به طور مستقیم از خدمات این نهاد بهرهمند میشوند؛ آماری که به تنهایی نشاندهنده فشار اقتصادی بر قشر سالمند است.
به گفته او، تنها سالمندان بالای ۹۰ سال تحت حمایت کمیته امداد، حدود ۸۹ هزار نفر را شامل میشوند. این مسئله بیانگر افزایش نیاز به حمایتهای تخصصیتر در حوزه سلامت و رفاه سالمندان است.
زنان سرپرست خانوار نیز بخش عمدهای از جامعه هدف کمیته امداد را تشکیل میدهند. بیش از یک میلیون و سیصد هزار زن سرپرست خانوار زیر چتر این نهاد هستند؛ یعنی حدود ۵۷ درصد کل خانوارهای تحت پوشش.
از سوی دیگر، کمیته امداد اعلام کرده که تنها در ۲۴ ساعت گذشته نزدیک به هزار نفر از مددجویان تحت پوشش فوت کردهاند؛ آماری که هم بُعد انسانی و هم بُعد خدماترسانی این نهاد را به چالش میکشد.
بختیاری در ادامه از تجربه دوران کرونا گفت و تأکید کرد که پیش از سال ۱۳۹۹، سامانه هوشمند «سها» برای ارائه خدمات غیرحضوری راهاندازی شد. اکنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر از طریق تلفن همراه در این سامانه ثبتنام کردهاند.
این تحول دیجیتال، کمیته امداد را در میان ۱۶۸ دستگاه دولتی به رتبه دوم در حوزه هوشمندسازی خدمات رسانده است؛ موضوعی که نشان از تغییر چهره سنتی این نهاد به سمت سازوکارهای مدرن دارد.
از منظر مالی نیز، مردم همچنان نقش کلیدی در پشتیبانی از این نهاد ایفا میکنند. تنها در پنج ماه نخست امسال، بیش از دو هزار و دویست میلیارد تومان کمک نقدی در قالب طرح «اکرام» جمعآوری شده است. این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ درصد افزایش نشان میدهد.
به گفته رئیس کمیته امداد، بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار حامی در سراسر کشور به طور مستقیم از طریق طرحهای مردمی به یاری مددجویان میشتابند. این میزان مشارکت نشاندهنده عمق اعتماد اجتماعی به کمیته امداد است.
او با تأکید بر شفافیت مالی، یادآور شد: هر ریالی که مردم به کمیته امداد واریز میکنند، در سامانهها ثبت و قابل رهگیری است.
همچنین او به شایعات پیرامون هزینهکرد کمکها در خارج از کشور واکنش نشان داد و تصریح کرد: هیچ مبلغی از این کمکها به سوریه، لبنان یا دیگر کشورها ارسال نمیشود و تمام مبالغ در داخل ایران و برای مددجویان هزینه میشود.
براساس آخرین دادهها، بیش از دو میلیون و سیصد هزار خانوار، معادل چهار میلیون و هشتصد هزار نفر، تحت پوشش مستقیم کمیته امداد قرار دارند. این ارقام نه تنها بیانگر دامنه وسیع خدمات اجتماعی هستند، بلکه تصویری روشن از ابعاد فقر و نیاز در کشور نیز ارائه میدهند.
در همین چارچوب، بختیاری به نمونهای از کمکهای اخیر اشاره کرد و گفت: تنها در یک نماز جمعه در تهران، یک میلیارد و ۳۷۰ میلیون تومان جمعآوری شد که صرف جهیزیه و حمایت از خانوادههای نیازمند شد.
از منظر اقتصادی، کمیته امداد نه فقط یک نهاد حمایتی بلکه یک بازیگر مهم در مدیریت چرخه کمکهای مردمی و سیاستهای اجتماعی کشور محسوب میشود.
نظرات کارشناسان
اقتصاددانان معتقدند گستردگی پوشش کمیته امداد، تصویری روشن از عمق نابرابری درآمدی در کشور ارائه میدهد. به گفته دکتر مهدی صالحی، این آمار نشان میدهد که بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد، نهادهای حمایتی همواره با موج فزایندهای از تقاضای کمک مواجه خواهند بود.
کارشناسان اجتماعی بر این باورند که افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش، نشانهای از تغییرات عمیق در بافت خانوادگی ایران است. دکتر لیلا موسوی، جامعهشناس، تأکید میکند که این روند نیازمند برنامهریزیهای فرهنگی و اجتماعی در کنار حمایتهای مالی است.
تحلیلگران حوزه سالمندی نیز هشدار میدهند که با توجه به رشد جمعیت بالای ۶۰ سال، وابستگی سالمندان به کمیته امداد در سالهای آینده به مراتب بیشتر خواهد شد. این موضوع چالشهای تازهای را در حوزه بهداشت و درمان به دنبال خواهد داشت.
کارشناسان فناوری اطلاعات، موفقیت کمیته امداد در سامانه «سها» را نشانهای از امکان تحول دیجیتال در سایر دستگاههای حمایتی میدانند. این تجربه میتواند الگوی توسعه دولت الکترونیک در کشور باشد.
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که افزایش ۳۰ درصدی کمکهای مردمی در شرایط تورمی، بیانگر اعتماد عمومی به کمیته امداد است؛ اما این اتکا به کمکهای مردمی نباید جایگزین سیاستهای کلان عدالت اجتماعی شود.
در نهایت، کارشناسان اجتماعی تأکید دارند که کمیته امداد بیش از هر چیز به نماد همبستگی ملی بدل شده است. این نهاد توانسته در شرایط دشوار اقتصادی، همچنان پیوند مردم با نیازمندان را زنده نگه دارد؛ پیوندی که سرمایه اجتماعی کشور محسوب میشود.
صدای مردم روستاهای گلستان
در روستای حاجیقوشان گنبدکاووس، یکی از زنان سرپرست خانوار میگوید: «با پولی که کمیته امداد ماهانه میدهد، فقط میتوانم بخشی از هزینه خوراک بچهها را تأمین کنم. اما برای اجاره زمین کشاورزی یا خرید لوازم مدرسه، همچنان محتاج کمک خیرین هستیم.»
یک کشاورز در روستای قانقرمه آزادشهر هم میگوید: چند سال خشکسالی باعث شد زمینهایمان بیثمر شود. کمیته امداد کمک کرده تا حداقل خرج خانه بگذرد، ولی اگر شغل پایدار داشته باشیم، خیلی بهتر از کمکهای مقطعی است.
در مینودشت، یک سالمند تنها میگوید: من دیگر توان کار کردن ندارم. این مستمری کم است اما دلگرمی میدهد. اگر خدمات درمانی بیشتری در روستاها فراهم شود، مشکلاتمان کمتر میشود.
یک دختر جوان در روستای آققمیش کلاله که پدرش فوت کرده، بیان کرد: طرح اکرام باعث شد حامیانی پیدا کنم که هزینه تحصیل من را پرداخت کنند. امیدوارم بتوانم دانشگاه بروم و بعد به خانوادهام کمک کنم.
اهالی روستای گمیشان بندرترکمن نیز گلایه دارند که فاصله زیاد با شهر دسترسیشان به خدمات امدادی را سختتر کرده است. یکی از آنها میگوید: اگر شعبههای سیار کمیته امداد در روستاها فعالتر باشد، مردم راحتتر به خدمات دسترسی پیدا میکنند.
یک جوان بیکار در روستای سیجوال گرگان میگوید: کمک نقدی خوب است اما ما به کار نیاز داریم. اگر طرحهای اشتغالزایی کمیته امداد جدیتر اجرا شود، میتوانیم روی پای خودمان بایستیم.
با این حال، بسیاری از روستاییان گلستان همچنان امیدوارند. یکی از اهالی روستای قرنجیک ترکمنصحرا میگوید: کمیته امداد به ما نشان داده که هنوز هم کسانی هستند که به فکر مردم روستاها هستند. این امیدواری بزرگترین سرمایه ماست.